Türk hukukunda esas olan kimsenin borcundan dolayı, özgürlüğünü sınırlandıran cezalarla tabi tutulmasıdır. Ancak istisna olarak bazı hallerde kişiler borcundan dolayı hapse girmesi mümkündür. Türk hukukunda bunun en bilinen örneği taahhüdü ihlal suçudur.

Borçlunun çeşitli nedenlerden dolayı borcunu ödeyememesi, temerrüde düşmesi durumundan alacaklı devlet eli ile alacağını tahsil etmek adına çeşitli yöntemlere başvurabilir. İcra takibine başlanması, borçlunun mal varlığının haczedilmesi veya icra taahhüdü sözleşmesi yapılması böyledir.  İcra taahhüdü genel olarak, hakkında ödemediği borcu nedeniyle icra takibi başlatılan borçlunun borcunu ödeyeceği hakkında alacaklıya ya da vekiline veya yasal temsilcisine taahhütte bulunmasıdır. İcra taahhüdü sözleşmesi borcun tek seferde peşin bir şekilde ödenmesini veya taksitler halinde ödenmesini öngörür. Borçlu icra taahhüdüne aykırı davranır ve tekrar taksitleri veya peşin ödeme gününde bütün borcu ödemezse taahhüdü ihlal suçunu işlemiş olur. Suçun işlenmiş olması için taksitlerden en az birisinin ödenmemiş olması gerekli ve yeterlidir.

Peki taahhüdü ihlal suçunun konusunu oluşturan geçerli bir icra taahhüdünün şartları nelerdir?

  • Öncelikle borcun ödeneceğine dair verilen taahhüt yazılı bir taahhütten oluşmalıdır. Sözlü olarak telefonda verilen taahhüt, icra taahhüdünün konusunu oluşturmaz.
  • Taahhüde konu alacak hesaplanırken; asıl alacak, taahhüt tarihine kadar işlemiş faiz,  taahhüdün bitişine kadar işleyecek faiz, vekâlet ücreti, takip harçları ve masrafları şeklinde kalem kalem ayrılmak suretiyle ayrıca hesaplanmalıdır.
  • Borç peşin olarak ödenecekse ödeme günü, taksitler halinde ödenecekse taksitlerin günü; gün, ay, yıl şeklinde yazılmalıdır.
  • Borçlu taahhütte bulunurken herhangi bir baskı altında olmamalıdır.
  • Borçlu verdiği taahhüdü herhangi bir şart veya koşul öne sürmeksizin vermiş olmalıdır.
  • Şayet taahhüt alacaklı veya vekili olmaksızın yapılıyor ise, yapılan taahhüdün alacaklı usulüne uygun bir şekilde tebellüğ ettirilmesi gerekir. Eğer taahhüde bir itiraz edilmemişse, alacaklının taahhüdü kabul ettiği anlamı doğar.
  • Taahhüt metninin borçlu, alacaklı ve İcra Müdürlüğü görevlilerince usulüne uygun bir şekilde imzalanması gerekir. İmzalanmadığı takdirde ortada hukuken geçerli bir taahhüdün bulunduğu söylenemez. Burada alacaklının bizatihi imzalamış olması aranmaz. Alacaklı vekilinin imzası gerekli ve yeterli olacaktır.

Taahhüdü İhlal Suçu Nasıl Oluşur?

Borçlunun usulüne uygun olarak vermiş olduğu taahhüdü yerine getirmemesi halinde suç vuku bulacaktır. Suçun oluşabilmesi için alacaklının maddi olarak herhangi bir zarara uğramış olması aranmaz. Borçlunun taahhüdünü yerine getirmemiş olması gerekli ve yeterlidir. Suç manevi unsurları bakımından kast veya taksirle işlenebilecek olan bir suçtur. Yani sonuçlarını bile bile de borçlu taahhüdü ihlal etmiş olabilir, sonuçlarını bilmeksizin başka nedenlerden dolayı da taahhüdünü ihlal etmiş olabilir. Bunun bir önemi yoktur, taahhüdü istemeden ihlal etmiş olması sonucu değiştirmez. Ancak ihlal etmesinin nedeni haklı bir nedene dayanıyorsa, taahhüdü kasten ihlal ettiğinden bahisle cezalandırılması mümkün değildir. Taahhüdün ihlali için taksitlere bağlanmış olan borcun bütün taksitlerini ödememiş olması aranmaz. Bir taksidi ödemediği zaman taahhüdünü ihlal etmiş sayılır ve tek bir taahhüdü ihlal suçundan dolayı yargılanır.

Bahsedilen suç, resen kovuşturulan bir suç türü değildir. Nitekim genel kanun olan Türk Ceza Kanunu’nda da yer almaz. Özel kanunlardan İcra İflas Kanunu’nda düzenlenmiş bir suç türüdür ve alacaklının şikayette bulunması ile ancak soruşturma başlayabilir. Alacaklının şikayette bulunması da zaman bakımından sınırlandırılmıştır. Buna göre taahhüdü ihlal ettiğini öğrendikten 3 ay içerisinde ve her halükarda taahhüdün ihlalinden itibaren 1 yıl içerisine şikayet hakkı vardır. Süreler hak düşürücü süredir ve süreler dolduktan sonra bu suç nezdinde şikayette bulunması borçlu bakımından bir yaptırımı öngörmez. Alacaklı söz konusu bu şikayeti yetkili icra ceza mahkemesine yapmalıdır. Kolluk veya savcılığa yapılması sonuç doğurmaz.  Şikayet mahkemeye dilekçe vermek suretiyle gerçekleştirilebileceği gibi mahkeme kalemine gidip sözlü olarak şikayette bulunup zabıt tutturmak suretiyle de yapılabilir.

Taahhüdü İhlal Suçunun Cezası Nedir?

İcra taahhüdünü ihlal etmiş olan borçlu hakkında 3 aya kadar tazyik hapsi verilmesi öngörülmüştür.  Cezanın infazı esnasında şayet borçlunun borcunun tamamı veya taahhüt edilen kısmı ödenirse borçlunun cezasının infazı durdurulur ve borçlu cezaevinden ayrılır. Fakat taahhüdün yeniden ihlal edilmesi halinde borçlu yeniden taahhüdü ihlal suçu işlemiş olur ve tekrardan 3 aylık tazyik hapsi ile cezalandırılabilir.