Belirli süreli iş sözleşmesi, iş sözleşmesinin türlerinden birisidir. Belirli süreli iş sözleşmesinin iş hukukundaki önemi, kural olarak benimsenen iş sözleşmesinin belirsiz süreli olmasından kaynaklıdır. Yani kanun koyucunun arzu ettiği iş sözleşmesi türü esasında belirsiz sürelidir. Dolayısıyla belirli süreli iş sözleşmeleri istisna niteliğindendir ve kanun koyucunun iradesine tabi tutulmuştur.

Belirli süreli iş sözleşmesinin istisna olmasının nedeni, belirli süreli iş sözleşmesinde belirsiz süreli iş sözleşmesine nazaran işçiyi korumak adına daha az hükümlerin uygulama alanı bulmasıdır. Örneğin belirli süreli iş sözleşmesinde işçiler açısından en önemli kalemlerden birisi olan kıdem tazminatı yoktur. Bakiye süre tazminatı söz konusu olsa da kıdem tazminatı daha işçi lehinedir. Aynı şekilde ihbar tazminatının da gündeme gelmesi söz konusu değildir çünkü sözleşmenin bitiş süresi belirlidir.

Tanımı yapılması gerekirse belirli süreli iş sözleşmeleri, taraflarca öngörülen bir vadeye tabi olan ihbar gerektirmeyen, vadenin bitimiyle de sona eren iş sözleşmesi türüdür. Buna göre taraflarca sözleşme daha kurulduğu anda ne zaman sona ereceği de bilinmektedir.

Belirli Süreli İş Sözleşmelerinde Sürenin Belirlenmesi

Taraflarca açıkça sözleşmenin hangi gün sona ereceği gün, ay ve yıl olarak kararlaştırılabilir ve sözleşmeye de böyle yazılabilir. Dolayısıyla burada yaklaşık ifadelerle bir vadenin belirlenmesi mümkün değildir. Aksi halde sözleşme belirsiz süreli iş sözleşmesi olarak işlem görecektir.

Her zaman net gün, ay ve yıl olarak bir tarih verilmesi tercih edilmeyebilir. Bunun yerine gerçekleşmesi muhakkak ancak gerçekleşme tarihi önceden bilinmeyen bir olay da vade olarak gösterilebilir. Böyle bir vadeye bağlanan iş sözleşmesi de belirli süreli iş sözleşmesi olarak kabul görür. Ancak sona ermesi bozucu şarta bağlanan sözleşmeler açısından baştan itibaren belirsiz süreli iş sözleşmesi olması söz konusudur.

Taraflar açıkça kararlaştırılmasa da bazen sözleşmeye konu işin mahiyetinden de sözleşmenin belirli süreli olduğu anlaşılabilir. Bu halde vadenin zımni olarak kabul edildiği anlaşılır. Ancak değerlendirme yetkisi taraflardan birisine ait değildir. İşin niteliği göz önüne alınarak tarafların anlaşması söz konusudur.

Belirli süreli iş sözleşmesinde kanun koyucunun aradığı vadenin belirli olmasıdır. Vadenin kesin olması sözleşmenin esaslı bir unsuru değildir.

Belirli Süreli İş Sözleşmesi Yapma Serbestisi ve Sınırları

İş Kanunu bakımından arzu edilen belirsiz süreli iş sözleşmesi olduğu için belirli süreli iş sözleşmesi yapma serbestisi bazı sınırlara tabi tutulmuştur. Buna göre belirli süreli iş sözleşmesi yapabilmek için; işin belirli süreli olması ya da belirli bir işin tamamlanması veya belirli bir olgunun ortaya çıkmış olması gibi objektif şartların gerçekleşmesi gerekir. Objektif şartlar sınırlı sayıda olmayıp kanunun aradığı niteliğe uygun düşmesi halinde genişletilebilmektedir.

Belirli süreli bir işten kasıt iş sözleşmesi yapılırken sözleşemeye konu işin ne kadar süreceğinin bilinmesi veya öngörülebilmesidir. Örneğin bir fuar organizasyonunda tanıtım görevi üstlenen bir işçi için fuarın ne kadar süreyle devam edeceği ve ne zaman biteceği bilinebilir.

Belirli bir işin tamamlanmasından anlaşılması gereken ise işin niteliği gereği sürekli devam etmeyip tamamlandığında sona ermesidir. Örneğin bir binanın inşası işi böyledir.

Belirli bir olgunun ortaya çıkması objektif nedenler arasında en çok karşılaşılabilen hallerdendir. Bunlar geçici olarak işgücü ihtiyacı doğuran hallerdir. Örneğin hastalık, doğum iznine ayrılma böyledir.

Belirtmek gerekir ki Türk Borçlar Kanunu’na tabi olan işçiler bakımından belirli süreli iş sözleşmesi yapmak adına objektif bir şart aranmamaktadır. Dolayısıyla ilk defa belirli süreli iş sözleşmeyi yapmak isteyen ve TBK’ya tabi olan bir işçi bakımından objektif şartın gerçekleşmesi gerekmez.

Belirli Süreli İş Sözleşmesinin Zincirleme Şekilde Akdedilmesi

Kural olarak belirli süreli iş sözleşmesi yapılması İş Kanunu uyarınca mümkün değildir. Ancak esaslı bir nedenin ortaya çıkması halinde peş peşe belirli süreli iş sözleşmesi yapılabilir. Esaslı nedenler ilk kez yapılacak olan belirli süreli iş sözleşmesindeki objektif nedenler olarak anlaşılabilir. Esaslı bir nedenin olmaması halinde de sözleşmenin baştan itibaren belirsiz süreli olarak işlem görmesi söz konusudur.

Türk Borçlar Kanunu’na tabi işçiler bakımından her ne kadar ilk defa yapılacak olan belirli süreli iş sözleşmesinde objektif bir şart aranmasa da peş peşe yapılacak olan belirli süreli iş sözleşmelerinde esaslı bir neden aranmış, objektif bir nedenin varlığı gerekli kılınmıştır.