Moğol Seyahatnamesi: 13. Yüzyılda Avrupa’dan Orta Asya’ya Yolculuk (1245-1247) adlı eser, dünya tarihi boyunca insanlığın ortak hafızasından ve bilinçaltından hiç çıkmayacak Moğolların en önemli zamanlarına dair birinci elden yazılmış bir kaynak özelliği taşımaktadır.

Moğollar, ısırabildikleri her şeyi yerler; köpek, kedi, kurt, tavşan, at veya acil durumlarda insan eti. Bir defasında Kuzey Çin’de, içinde imparatorunda bulunduğu Kıtayların bir kentini kuşatırken, kuşatma çok uzun sürdüğünden dolayı yiyecekleri tükendi ve her 10 kişiden birini seçip, diğerleri için pişirip yemek zorunda kaldılar. Hatta kısrakları doğurduğu zaman, onun annesinin rahminden kalanı bile yerler. Biz bizzat kendimiz bit yediklerini de gördük. Sorduğumuzda: “Niye bunu yemeyelim, bu da et değil mi? Çünkü bu bitler de benim oğlumun etini yemiş ve kanını içmiştir.” cevabını verdi. Kendi gözlerimizle hatta fare yediklerini bile gördük. Ne masa örtüsü, ne havlu ve peçete, ne ekmek, ne sebze, ne bakliyat ne de başka bir şey bilirler, bildikleri tek şey ettir. Etten de o kadar az yerler ki, öteki ulusların bu kadar az yiyerek yaşamasına imkân yoktur. – Plano Carpini, Moğolistan Seyahatnamesi

Moğolların Dış Görünüşleri

Moğollar dış görünüşleri itibarı ile diğer kavimlerden ayrılırlar, çünkü yanakları ile gözleri arasındaki mesafe diğer insanlarınkinden daha geniştir; elmacık kemikleri de çenelerine oldukça uzaktır. Burunları düz ve hayli küçüktür. Aynı şekilde küçük olan gözleri de, göz kapaklarına kadar çekiktir. İstisnalar dışında belleri incedir ve hemen hemen hepsi orta boylu olup, sakalları da çok yavaş büyür. Bazılarının üst dudaklarının, üzerinde bıyıkları olduğu yerde, hiçbir zaman kazımadıkları tek tük kıllar vardır.

Moğolların İyi Tarafları

Birbirlerine hemen hemen hiç küfür savurmaz ve kendi aralarında kavga etmezler. Aralarında kavga, savaş, yaralama ve öldürme olayları hiç olmaz ve büyük çapta hırsızlık ve gaspçılık yapanlar da yoktur. Bu yüzden servetlerini koymuş oldukları orda ve arabalarında, ne kilit ne de süngü vardır.

Moğolların Kötü Tarafları

Diğer insanlara karşı kibirli olup, herkese tepeden bakarlar.(…)Moğollar yabancılara karşı çabuk öfkelenirler. Yabancılara karşı en büyük yalanlar söyleyenler dünyada Moğollardır ve onların ağızlarından gerçek bir söz çıkmaz.

Savaş Usulleri

Moğollar seferden önce bir öncü kıtasını kıl çadır, at ve silahla donanmış olarak yollarlar. Bu grup düşmana saldırıda bulunup, ganimet toplamaz, düşman evlerini yakmaz ve hayvanlarını öldürmez, sadece yakaladıkları insanları yaralar ve öldürürler. Rastladıkları insanlara hiçbir şey yapmasalar bile en azından onları korkutup kaçırırlar. Fakat kaçırmak yerine insanları öldürmeyi daha çok tercih ederler. Bu öncü grubunu esas ordu takip eder ve önüne ne çıkarsa yağmalar, ele geçirdikleri insanları da öldürürler.